تحلیل تولید و هزینه محصول زیتون در شهرستان طارم- زنجان: تعیین اندازه بهینه و بررسی منطقی بودن استفاده از نهاده ها

بررسی ساختار تولید و هزینه محصولات کشاورزی وشناخت جنبه های اقتصادی آن برای تعیین نحوه تخصیص عوامل، میزان کارآمدی فعلی و برنامه ریزی آینده، دارای اهمیت بالایی است. بر این اساس، مطالعه حاضربا رویکردی تحلیلی به بررسی میزان منطقی بودن استفاده از نهاده های تولیدی محصول زیتون در شهرتان طارم استان زنجان پرداخته وبحث اقتصاد مقیاس و اندازه بهینه باغات زیتون رامورد بررسی قرار می دهد. داد های لازم از طریق160 پرسشنامه که اطلاعات آن با بهره گیری از روش نمونه - گیری تصادفی طبقه بندی شده و به صورت مقطعی برای سال 1392 جمع آوری شده بود، بدست آمد. برای تحلیل استفاده منطقی نهاده ها به لحاظ اقتصادی، فرم تابعی ترانسندنتال به عنوان مناسبترین فرم تابع تولید انتخاب گردید. بعلاوه با بهره گیری از این تابع، کشش جزئی عوامل تولید و نواحی تولید برای هر یک از نهاده های مصرفی مشخص گردید. همچنین با بهره گیری از تابع بهره وری کل به فرم ترانسندنتال، میزان استفاده بهینه از نهاده هامشخص گردید. در بحث وجود یا عدم وجود صرفه-های ناشی از مقیاس و اندازه بهینه سطح زیر کشت نیز، تابع هزینه ترانسلوگ تخمین زده شد. نتایج نشان می دهد، تعداد درختان در هر هکتار در منطقه مورد مطالعه بیش از تعداد بهینه اقتصادی است، همچنین بهره برداران از نهاده های نیروی کار و کود حیوانی بیش از میزان بهینه استفاده کرده اند و از نهاده های آب، آفت کش و قارچ کش نیز کمتر از میزان بهینه استفاده می کنند، تنها نهاده ای که میزان استفاده از آن در منطقه اقتصادی تولید قرار دارد کودشیمیایی است. به عبارت دیگر در مجموع تخصیص نهاده های تولیدی در تولید محصول زیتون در منطقه مورد مطالعه از نظر اقتصادی مطلوب نیست. از نظر سیاستی این موضوع می تواند سبب کاهش سود آوری و بازدهی عوامل تولید شود. میزان سطح زیر کشت بهینه 6/23 هکتار برآورد گردید که 8 درصد بیشتر از متوسط سطح زیر کشت باغات زیتون (4/93 هکتار) در منطقه مورد مطالعه است. همچنین با توجه به بازدهی نسبت به مقیاس فزاینده که در منطقه مورد مطالعه وجود دارد توصیه می شود، بهره برداران با مدیریت یکپارچه سطح زیرکشت باغات، به بهبود سودآوری فعالیت خود و اقتصادی تر شدن فرایند تولید کمک نمایند.